Eron sobiq markaziy banki rahbari va amaldorlari qamoq jazosiga hukm qilindi

Eron markaziy bankining sobiq rahbari va bir necha sobiq amaldorlari AQSh sanktsiyalari ostida mamlakatning notinch valyuta bozorini boshqarishda noqonuniy amaliyotlari uchun qamoq jazosiga hukm qilindi.

Markaziy bankni 2018 yilning iyulida ishdan bo’shatilgunga qadar qariyb besh yil boshqargan Valiollah Seyf 10 yilga ozodlikdan mahrum etildi, dedi shanba kuni davlat televideniyesiga sud vakili Zabihulloh Xodeyyan.

Korruptsiya ayblovlari tufayli markaziy bankni tark etgach, o’sha paytdagi prezident Hasan Ruhoniyning bank masalalari bo’yicha bosh maslahatchisi etib tayinlangan Seyf » chet el valyutasini noqonuniy olib kirishda mamlakat moliyaviy tizimini buzishda ishtirok etganlikda» aybdor deb topildi.

May oyida Tehron bosh prokurori Seyfga qarshi ayblov xulosasi chiqarilganini va uning ishi moliyaviy jinoyatlarni tergov qilish uchun tuzilgan maxsus sudga yuborilishini e’lon qilgan edi. O’shanda Seyf  30 milliard dollar va 60 tonna oltin zaxiralarini «isrof qilgan» da ayblangan edi.

Seyf o’rniga Abdolnasser Hemmatini tayinlandi,biroq may oyi oxirida  prezidentlik uchun Ibrohim Raisiga qarshi kurashishini e’lon qilganidan keyin Ruhoniy uni ishdan bo’shatdi.

Shanba kuni, 2018 yilda kutilmaganda hibsga olinmaguncha, markaziy bankda valyuta ishlari bo’yicha o’rinbosar bo’lgan, sobiq yadro bo’yicha muzokarachi Abbos Arag’chining jiyani Ahmad Arag’chi ham sakkiz yillik qamoq jazosiga hukm qilindi.

Shuningdek hokimiyatning noqonuniy rejasi uchun mas’ul bo’lgan 30 yoshli Salar Agaxani  13 yilga ozodlikdan mahrum qilindi.

Mazkur uch shaxs sxemaning bir qismi sifatida tanilgan 10 kishidan biri edi va ularning ayrim ishlari davom etmoqda, dedi sud vakili.

Bu shaxslar, Eronning zarb qilingan valyutasi rialning keyingi qadrsizlanishining oldini olishga qaratilgan, aslida zararli deb topilgan sxemani uyushtirish va amalga oshirishda aybdor deb topildi.

Ma’lumki, Salar Aragchi 2017 yilda AQSh prezidenti Donald Trampning saylanishidan xavotirlar asta -sekin Eron bozoriga ta’sir qila boshlagach, valyuta masalalari bo’yicha o’rinbosar sifatida ish boshlagan edi.

2018 yil may oyida Trump Eronning 2015 yildagi yadroviy davlatlar bilan tuzgan yadroviy bitimidan bir tomonlama chiqib ketdi, bu uning Eron iqtisodiyotining barcha sohalariga qaratilgan «maksimal bosim» sanktsiyalari kampaniyasining boshlanishini ko’rsatdi.

Ammo bundan bir necha oy oldin, Eron valyutasi qisqa vaqt ichida ancha tinchlandi va tezda qadrsizlandi. Ketma-ket  eng past ko’rsatkichlarni qo’lga kiritgandan so’ng, 2020 yil oktyabr oyida rial bir AQSh dollari uchun 320 mingdan kam bo’lmagan darajaga etdi. Ayni kunlarda esa rial ochiq bozorda bir dollar uchun 270 mingdan oshadi. Atiga bir necha yil oldin rialning dollarga nisbatan kursi 40 mingdan past bo’lganini alohida ta’kidlash lozim.

Adliya organlarining rasmiy axborot agentligi bayonotiga ko’ra, Seyf va Aragchi tajribasiz Agaxanini yollashdi, ular prezident idorasining maslahatchisi Meysam Xodeyga valyutani beqaror bozorda yashirincha tarqatish uchun pora berishdi va yakunda u ham qamoq jazosiga hukm qilindi.

Xabar qilinishicha, Agaxani 5 dan 8 million dollargacha, evro va dirhamli banknotalarni o’z ichiga olgan paketlarni 28 marta olgan va pulni markaziy bank nazorati ostida bo’lmagan tanlangan miqdordagi valyuta birjalari o’rtasida taqsimlagan. Aytilishicha, hokim bu sxemadan to’liq xabardor.

Sud idorasining hulosasiga ko’ra, bu harakatlar nafaqat bozordagi taranglikni bostirishga yordam bermadi, balki yuz millionlab dollarlarning isrof qilinishiga va ularning mamlakat ichkarisida va tashqarisida chayqovchilar o’rtasida taqsimlanishiga olib keldi.

Bundan tashqari, Agaxani e’lon qilinmagan sanada hibsga olingandan so’ng, markaziy bank adliya idoralariga xat yozib, uni ozod qilishni so’ragan. Mizan hisobotida aytilishicha, xatni yozgan noma’lum shaxs ham hibsga olingan va ayblov e’lon qilingan.

«Ayblanayotgan shaxslar uchun chiqarilgan hukmlar qat’iy va bajarilishi shart», – deyiladi xabarda.

Vaziyatning yana bir e’tiborli jihati shundaki, xalqaro ekspertlar mazkur jiyonat piramidasining yuqorisi sobiq prezident Hasan Ruhoniyga borib taqalishini va u ham yaqin kelajakda qamoq jazosiga hukm qilinishi mumkinligini ta’kidlamoqdalar.